Prostituees en sekswerkers kunnen onbeperkt aan de slag in Lelystad. Burgemeester Adema wil ze uit de illegaliteit halen en ontketent een revolutie. Waar elders het aantal seksvergunningen afneemt, is het vergunningsstelsel in Lelystad losgelaten. ,,Illegaal werken hoeft niet langer.”
Een cliënt verlaat haar werkstudio. ,,Ik noem ze altijd mijn slaven.’’ Meesteres Anita Divina komt uit Milaan, maar toog voor haar werk naar Nederland. Naar Lelystad. ,,Hier kun je als prostituee en sekswerker goed legaal werken. Ik beschouw mijzelf overigens als sekswerker en niet als prostituee, omdat ik sm-werkzaamheden verricht.”
Divina belichaamt de seksuele gedachte in Lelystad. ,,Bij mij kan je bijvoorbeeld met pin betalen. Sekswerkers en prostituees zo legaal mogelijk maken, valt te prijzen. Ik ben ook open-minded. Want hoe meer illegaliteit, hoe gevaarlijker de situatie voor vrouwen.’’
Dat bleek onlangs. Tien vrouwen werden door hun pooiers gedwongen illegaal te werken, maakte het Openbaar Ministerie bekend. Het tiental werkte onder meer illegaal in Lelystad. Ze moesten hun inkomsten afstaan. Deden ze dat niet, dan kregen ze de garantie: hun lichamen zouden in stukken worden gehakt.
Dit soort verhalen snijdt recht door Divina’s ziel én door die van Lelystads burgemeester Ina Adema. Verhalen van uitbuiting, die Adema met nieuw beleid wil voorkomen. ,,Prostitutie kan een heel nare keerzijde hebben. Bijvoorbeeld als het mensenhandel wordt.”
Adema is met Lelystad op een missie: prostitutie zoveel mogelijk uit de illegaliteit krijgen. Zoals in veel gemeenten kende Lelystad een maximum aan seksvergunningen. De raad heeft met revolutionair beleid van Adema’s college ingestemd. Dit jaar wordt het aantal seksvergunningen in Lelystad compleet losgelaten. Adema: ,,Pas op: daarmee wordt Lelystad echt geen Sodom en Gomorra. Er blijven regels in welke buurten het wel of juist niet kan. Prostitutie, seksuele bedrijven; het kent overlast die je niet in elke straat wil hebben.”
Maar er wordt in Lelystad niet meer gezegd: sorry prostituee, je kan hier niet meer werken, want de vergunningen zijn op. De gedachte daarachter? Bij een maximum aan vergunningen, gaan prostituees die per se in Lelystad willen werken illegaal aan de slag.
Adema: ,,Een beperkt aantal vergunningen maakt die kans groter. Dat wil je niet. Met ons beleid kan je voorkomen dat mensen illegaal gaan werken, omdat ze dat als enige uitweg zien wanneer vergunningen op zijn.”
Waarschijnlijk in 2022 voert de landelijke overheid nieuwe sekswetten in die het seksbeleid meer gelijk moeten trekken tussen gemeenten. ,,Die wet gaat ook over de regulering van sekswerk. Ik hoop dat wij met dit beleid al een goed voorschot hebben genomen.”
Dominee en zakenman
Metje Blaak was jarenlang prostituee, ze leefde onder meer in Deventer. Blaak is nu schrijver, filmmaker en prostitutiedeskundige. ,,Illegaal werken is levensgevaarlijk. Met de harde criminaliteit van nu nóg gevaarlijker dan vroeger. Klanten schenden heel vaak regels als het illegaal gebeurt. Want geen clubeigenaar of beveiliger corrigeert ze. Er is niemand die voor je opkomt.”
Klanten betalen soms niet, zijn soms vuurwapengevaarlijk. ,,En eisen vervolgens idiote seksuele handelingen. Weiger dan maar eens.”
Blaak is blij met Lelystad. Nederland zit qua prostitutie in een ‘jaren-vijftig-kramp’, analyseert ze. Overal nemen de legale vergunningen af. ,,Lelystad gaat dus dwars tegen de stroom in.”
Gemeenten die seksvergunningen niet toestaan, vindt ze idioot. ,,Prostitutie zal daarmee echt niet minder worden, zoals ze wél denken. Je krijgt alleen meer illegale prostituees.”
Eerst was er seks, schetst Blaak, al snel gevolgd door prostitutie. ,,Het is van alle tijden. Ook al verbied je het. Op de vroomste plekken van de Veluwe is geen prostitutie, zeggen ze dan. Laat me niet lachen: daar zaten mijn beste klanten. Van de christelijke zakenman tot de dominee.”
Er kan rap geld verdiend worden in de prostitutie, dat trekt criminaliteit aan, weet Blaak. ,,Daarom kan het beter legaal gebeuren. Dan weten gemeenten en politie waar de prostitutie plaatsvindt en kunnen ze er controle op houden.”
Seksinrichtingen: wel of niet?
Groen = seksinrichting toegestaan en aanwezig
Rood = seksinrichting onmogelijk gemaakt door gemeente
Grijs = seksinrichting toegestaan, maar geen aanwezig
Critici zien een keerzijde. Henk Schraa, fractievoorzitter van de ChristenUnie Lelystad, stemde tegen de verruiming. ,,Het is een slecht signaal. Het loslaten zal een aanzuigende werking hebben op de omvang van seksinrichtingen, vrees ik. Samen met DENK waren wij tegen, alleen waren wij de minderheid.”
Het Lelystadse beleid zal weinig effect hebben op de illegale prostitutie, voorspellen critici. Sommige dames zullen altijd – meestal onder zware bedreiging van een pooier – gedwongen worden illegaal te werken. Al zou prostitutie op iedere hoek van de straat legaal kunnen. Blaak bestrijdt dat vurig. ,,Voor die kansloze illegale situaties moeten er juist véél legale alternatieven zijn.”
Daarmee is in elk geval een stap mogelijk naar legale prostitutie, zegt Blaak. ,,Wat tegenstanders van dit Lelystadse beleid over het hoofd zien: een legaal alternatief kan dé uitvlucht uit mensenhandel zijn. Uit illegale isolatie. De weg uit dwangmatige illegale prostitutie is vaak eerst dat die vrouwen naar legale bordelen vluchten. Dames kunnen daar ontvluchten aan een illegale pooier.”
Bij de legale optie is er bovendien hulpverlening, om het leven op de rails te krijgen. Wil de prostituee legaal verder of stoppen met dit werk? Blaak: ,,Daar vind je bescherming als illegale prostituee én de mogelijkheid tot aangifte.”
,,Het is een knappe keuze van Lelystad”, zegt prostitutie-criminoloog Rodney Haan, van Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV). Sekswerkers vallen wettelijk onder seksinrichtingen. Dat zijn erotische massagesalons, parenclubs, seksbioscopen, seksshop én dus prostitutiebedrijven.
Bij andere gemeenten – zoals Deventer, Meppel, Zutphen en Zwolle – verdwijnen seksvergunningen juist. Er zijn anno 2020 bovendien veel gemeenten die sekswerkers verbieden (zie het kaartje). Lelystad gaat er meer toestaan, onbeperkt zelfs.
Prostitutie-criminoloog Haan: ,,Rotterdam kent een soortgelijke aanpak als Lelystad. Het is nooit bewezen uit onderzoek, maar de suggestie in onze vakgroep is altijd geweest dat hoe meer seksinrichtingen er mogelijk zijn, hoe minder illegale prostitutie er zal zijn.”
Dat geldt helemaal voor deze tijd, zegt Haan. ,,Veel prostituees willen, zo blijkt uit veldonderzoek, in kleine bedrijfjes werken of soms zelfs totaal alleen. Je krijgt dus meer bedrijfjes, waar meer vergunningen voor nodig zijn. Zeer moeilijk in deze tijd, want die vergunningen nemen overal juist af.”
Om de prostitutie zichtbaar te houden, zouden er meer gemeenten als Lelystad moeten zijn. ,,Bij minder vergunningen zie je de ruk naar de illegaliteit. Mensen willen zoveel mogelijk vanuit hun woonplaats opereren en verhuizen niet voor prostitutiewerk. Dan maar illegaal, als het moet.”
Sommige gemeenten beweren in reacties op hun beleid dat er bij hen geen prostitutie is. Neem bijvoorbeeld Raalte. Woordvoerder Jannieke Groteboer: ,,Prostitutie is niet echt een vraagstuk binnen onze gemeente.”
Haan lacht: ,,Dan heb ik nieuws voor die gemeenten. In iedere gemeente is prostitutie. Wil je het voorkomen, dan komt het illegaal voor. Al willen de gemeenten dat niet horen, misschien. Op seks zit nog altijd taboe.”
Ermelo is een hardliner in seksbeleid en wil sekswerk inderdaad tegengaan. Woordvoerder Moniek Winters: ,,Wij willen het geheel verbieden, alle vormen van prostitutie-activiteiten. De nul-optie.” Gemeenten die dat willen, hebben een juridisch probleem. Winters weet het precies: ,,Het verbieden is eigenlijk niet toegestaan, wegens het in strijd zijn met artikel 19, lid 3, van de Grondwet.” Dat wetsartikel zegt: recht op vrije arbeidskeuze. ,,Wettelijk gezien moet er dus een mogelijkheid van tenminste één seksbedrijf worden geboden, in iedere gemeente.”
Gemeenten waar seks als werkbranche indruist tegen de inborst, zoals Ermelo, gebruiken dan het bestemmingsplan als juridisch foefje. Daar wordt nergens een mogelijkheid gezien of toegestaan voor een seksbedrijf. Winters: ,,Zo hanteren we inderdaad alsnog een nul-optie.”
Haan: ,,Maar dat betekent niet dat er nul prostituees in je gemeente zijn.”
Bron: destentor.nl