Een halve eeuw geleden stond het bioscooppubliek met rode oortjes in de rij voor de Nederlandse sekskomedie Wat zien ik en later voor het veel explicietere Blue movie, een seksuele revolutie op het witte doek. Paul Verhoeven, die met Wat zien ik debuteerde als speelfilmregisseur, kijkt terug: „Ik heb seks altijd interessant gevonden.”
Verhoeven mag dan inmiddels 82 jaar zijn, als we hem bellen is hij is gewoon aan het werk. Samen met zijn trouwe kompaan scenarist Gerard Soeteman (84) is hij bezig met een bewerking van Guy de Maupassants Bel Ami tot een Franse miniserie voor televisie. „De originele roman speelt zich af rond 1880, maar wij willen het verhaal, over een man die carrière maakt dankzij zijn affaires met vrouwen, verplaatsen naar het nu.”
Verhoeven mag dan inmiddels 82 jaar zijn, als we hem bellen is hij is gewoon aan het werk. Samen met zijn trouwe kompaan scenarist Gerard Soeteman (84) is hij bezig met een bewerking van Guy de Maupassants Bel Ami tot een Franse miniserie voor televisie. „De originele roman speelt zich af rond 1880, maar wij willen het verhaal, over een man die carrière maakt dankzij zijn affaires met vrouwen, verplaatsen naar het nu.”
Zijn speelfilm Benedetta, over de lesbische vrijage van een 17-eeuwse non (Virginie Efira) die zich verliest in erotische en religieuze visioenen, ligt inmiddels al bijna een jaar kant en klaar op de plank. De bedoeling was dat deze nieuwe Verhoeven vorig jaar zou meedingen naar een Gouden Palm op ’s werelds meest prestigieuze filmfestival. Dat evenement moest echter vanwege de coronacrisis worden afgelast. Hierop is besloten dat zijn film dít jaar in de hoofdcompetitie van Cannes zal meedraaien, waarvan de 74e editie van 6 tot 17 juli gepland staat.
Oh la la-gehalte
Naast die toekomstmuziek heeft Paul Verhoeven natuurlijk een enorm oeuvre om op terug te blikken. Inmiddels is het vijftig jaar geleden dat hij debuteerde als speelfilmregisseur. Al was Wat zien ik (1971) niet bepaald zijn droomproject. „Kort daarvoor hadden Gerard Soeteman en ik de tv-serie Floris gemaakt. We waren druk bezig om Turks fruit verfilmd te krijgen, maar daar kregen we op dat moment het geld niet voor bij elkaar. Rond dezelfde tijd werden we benaderd door producent Rob Houwer. Hij had de filmrechten gekocht van Wat zien ik..?! en Haar van boven en vroeg of wij die met hem wilden verfilmen.”
„Ik zag er niet echt een verhaal in”, herinnert Verhoeven zich, doelend op de door Albert Mol geschreven boekjes. Anekdotische bestsellers waren ’t, met een voor die tijd hoog ’oh la la’-gehalte, omdat ze gingen over een prostituee en haar kleurrijke klantenkring. „Dramaturgisch had het weinig om ’t lijf, maar Gerard was ervan overtuigd dat hij er als scenarist wel iets van zou kunnen maken. Toen hebben we die kans dus gegrepen.”
Lange rijen
Hun beslissing legde het tweetal geen windeieren. Door de bekendheid van de boeken, het ondeugende onderwerp en de bekende acteurs die meespeelden, stonden er lange rijen voor de bioscopen. Bijna 2,4 miljoen mensen kochten een kaartje voor Wat zien ik en Verhoevens eersteling staat nog altijd op nummer vier in de lijst van best bezochte Nederlandse films.
Wim Verstappen en Pim de la Parra gingen datzelfde jaar een stapje verder in Blue movie (1971), over een voormalige bajesklant (Hugo Metsers) die in de Bijlmermeer geconfronteerd wordt met de lossere zeden die er inmiddels heersen. Hun op Duitse leest geschoeide ’sexploitation’-film werd een grote hit, maar trok toch net iets minder bezoekers dan Wat zien ik.
Seksuele revolutie
„Hun film was harder en realistischer dan de onze: ik vond ’m opzienbarend, stoutmoedig en waar. ’t Was een klap in het gezicht van velen en helemaal van de filmkeuring in die dagen”, stelt Verhoeven. „Terwijl wij een lichtvoetige, ietwat pikante komedie hadden gemaakt, brachten zij een mannelijke erectie in beeld en lieten zij Carrie Tefsen haar tegenspeler vol in z’n kruis grijpen. Ze adverteerden ook met de slogan ’Blue movie laat zien wat Wat zien ik niet laat zien’. Had Pim geloof ik bedacht.”
De ruime aandacht voor seks was begin jaren zeventig een teken van de tijd, stelt Paul Verhoeven „Seksuele revolutie is misschien een wat groot woord voor wat er aan de hand was. Maar de stemming was wel dat we niet langer bang hoefden te zijn voor seks. En dankzij de Pil konden vrouwen eindelijk ook eens met iemand naar bed zonder dat daar direct consequenties aan zaten.”
Sonja Barend
Meer beschouwend vervolgt hij: .„Seks is natuurlijk ook een van onze grootste menselijke drijfveren. We doen het bijna allemaal, nietwaar? Dat is evolutionair zo geregeld, anders waren we als soort allang uitgeteld. Erover praten is misschien niet altijd makkelijk, maar in mijn films wil ik het wel laten zien. Het is gewoon te belangrijk om te verhullen. Dat heb ik dan ook nooit gedaan.”
De vrijzinnige manier waarop de regisseur de liefde en lust van Olga (Monique van de Ven) en Eric (Rutger Hauer) verbeeldde in Turks fruit (1973) onderstreept dat. „Dankzij het succes van Wat zien ik konden Gerard en ik eindelijk maken wat we echt wilden. De sekscènes leverden in Nederland ook nooit problemen op tijdens het draaien of uitbrengen van de film. Al waren er, zoals bij Spetters, soms wel heftige reacties achteraf.” Verhoeven werd destijds in de talkshow van Sonja Barend zelfs fysiek belaagd door woedende tegenstanders van de film, die hem met lippenstift wilden besmeuren.
Porno-rating
Niet dat alle films van Verhoeven vol seks zitten. Zelf haalt de cineast Soldaat van Oranje (1977), Robocop (1987) en Total Recall (1990) als tegenvoorbeelden aan. Al geeft hij onmiddellijk toe dat de vleselijke lust in films als Flesh+Blood (1985), Basic instinct (1992) en Showgirls (1995) ruimschoots aan bod kwam. „En in Benedetta ook natuurlijk, maar die heeft nog niemand gezien.”
„In Amerika heb ik echt een maandenlang gevecht moeten leveren over de keuring van Basic instinct, omdat ze er een porno-rating op wilde plakken”, vertelt hij over deze thriller, waarvan vooral de verhoorscène met een sliploze Sharon Stone veel stof deed opwaaien,
Gepomp
„De Amerikaanse filmkeuring piept nauwelijks over geweld, maar als het over seks gaat, kan er heel weinig. Uiteindelijk heb ik van die film daarom twee versies gemaakt, waarvan de gekuiste in de VS is uitgebracht. ”
Over één ding is Paul Verhoeven heel stellig: „Seksuele scènes moeten méér zijn dan alleen maar geil. Gepomp kun je ook maar beter vermijden, daarnaar kijken is vooral ongemakkelijk. Er moet iets anders aan de hand zijn, iets wat speelt op de achtergrond. Anders maak je gewoon porno.”
Bron: Telegraaf.nl