Meer dan twee jaar de buurvrouw zijn van een illegaal bordeel in je appartementencomplex – het gebeurt in Amsterdam. Hoe kan dat en wat gebeurt er in de stad om mensenhandel en uitbuiting tegen te gaan? In negen vragen: de aanpak en de knelpunten.
Wat is het probleem?
In Amsterdam werken naar schatting minstens zesduizend jonge vrouwen buiten het vergunde circuit in de prostitutie, waarschijnlijk zijn het er meer. Ze werken vaak onder slechte omstandigheden of worden zelfs uitgebuit.
Illegale prostitutie blijft daarmee een hardnekkig probleem in Amsterdam: niet alleen voor de uitgebuite sekswerkers, ook voor omwonenden. Zaterdag vertelde een koppel in Het Parool hoe het meer dan twee jaar heeft gewoond onder en naast illegale bordelen in hun appartementencomplex in Nieuw-West. Geluidsoverlast leidde tot slapeloze nachten, er hing een wietlucht in het complex en taxi’s reden af en aan. Ondanks een stortvloed aan meldingen bij de woningcorporatie gebeurde er heel lang niets om de bordelen op te doeken.
Wat is illegale prostitutie?
Sekswerk is legaal in Nederland, maar daar is een vergunning voor nodig. Of sekswerk vanuit een woning is toegestaan, verschilt per gemeente. Amsterdam geeft nooit vergunningen voor sekswerk vanuit woningen. In Rotterdam, Tilburg en Hilversum mogen sekswerkers wél vanuit huis werken, mits ze op dat adres wonen en helemaal zelfstandig werken. De minister van Justitie en Veiligheid werkt aan de Wet regulering sekswerk, die sekswerk thuis mogelijk moet maken.
In Amsterdam is daarom alle sekswerk vanuit woningen illegale prostitutie. Daaronder valt verder ook prostitutie in hotels, massagesalons en tippelen.
Wie werkt in Amsterdam aan het tegengaan van illegale prostitutie?
In Amsterdam werkt een gemeentelijk prostitutieteam dat zeventien voltijdsbanen groot is. Het richt zich op het verlenen van vergunningen en toezicht op en handhaving van de legale prostitutie. Daarnaast controleert het team op illegale prostitutie via bijvoorbeeld advertentiesites voor sekswerk, waarvan Kinky.nl de grootste is. In 95 procent van de controles stuit het team op misstanden.
Wat treft de gemeente aan achter de voordeur?
Het clichébeeld van illegale prostitutie – schimmige appartementen, schaars geklede vrouwen en af en aan rijdende taxi’s – blijkt in veel gevallen te kloppen. Handhavers zien kamers zonder persoonlijke bezittingen, slaapruimtes met matrassen op de grond en vrouwen die amper Nederlands of Engels spreken. “Soms zijn er niet eens dekens,” zegt een ambtenaar van het team. “Dat is vaak een teken dat ze er niet echt wonen.”
Van de aangetroffen sekswerkers bevindt 80 procent zich in een precaire situatie. Onder hen zijn ook geregeld trans personen. De sekswerkers zijn veelal onder valse voorwendselen naar Nederland gelokt.
Naar wie doet de gemeente onderzoek?
De gemeente kijkt naar de netwerken achter illegale prostitutie en mensenhandel: wie bezitten de panden waar het gebeurt, wie zijn de pooiers? Verdiensten worden veelal via vastgoedconstructies witgewassen.
Recentelijk probeerden ambtenaren een nieuwe werkwijze bij de tien vermoede grootste uitbuiters. Ze sloten zich een week lang op in een hotel met experts van de politie, de marechaussee, het Openbaar Ministerie en financiële opsporingsdiensten om gezamenlijk de structuren achter uitbuiting in kaart te brengen. Tegen een van deze tien, die zeker tonnen aan seksadvertenties uitgaf, loopt een rechtszaak. Bij een ander loopt een naheffing van de Belastingdienst over een bedrag van meer dan 9 ton; weer een ander is veroordeeld voor mensensmokkel. Ook is de gemeente meerdere handhavingstrajecten begonnen.
Amsterdam heeft hiermee een landelijk voorbeeld gesteld. Maar: deze aanpak staat of valt bij capaciteit. Op de gemeentelijke afdeling prostitutiebeleid zijn vijf extra handhavers aangenomen – een forse investering. Om uitbuiters aan te pakken, is echter ook politiecapaciteit nodig.
Burgemeester Femke Halsema waarschuwde onlangs nog dat de inzet op mensenhandel onder druk staat. Politie-eenheden zijn overbelast en controles vragen veel tijd en mankracht. Handhaving kan daardoor slechts een fractie van de vermoedelijke illegale prostitutie in de stad aanpakken.
Waarom is het zo moeilijk om in te grijpen?
Panden worden vaak op naam gezet van stromannen of doorverhuurd via een keten van huurders, waardoor de werkelijke eigenaren buiten schot blijven. “We zien regelmatig dat dezelfde namen opduiken bij verschillende panden,” zegt een ambtenaar. “Soms blijven ze nét binnen de wet opereren, maar in andere gevallen overtreden ze de regels en hebben we meerdere handhavingstrajecten lopen.”
Daarnaast verplaatst illegale prostitutie zich voortdurend. Zodra een locatie te veel aandacht krijgt, wijken illegale exploitanten uit naar andere panden, vakantieverhuur of hotels. Dit maakt het voor handhavers lastig om grip te krijgen op de situatie.
Een groot deel van de exploitatie verloopt ook digitaal: van het plaatsen van seksadvertenties – die regelmatig niet door de sekswerkers zelf worden geplaatst, maar door tussenpersonen die dit voor meerdere sekswerkers doen – tot het werven van klanten, het regelen van werkplekken en betalingen via mobiele kanalen.
Hoe komen woningen in handen van exploitanten?
Op Instagram en andere platforms worden woningen openlijk aangeboden als werkplekken voor sekswerk, terwijl officiële huurcontracten anders doen vermoeden. Verhuurders en huurders kunnen zo, zonder directe sporen achter te laten, woningen ter beschikking stellen aan pooiers en exploitanten. Die zetten er vervolgens een illegaal bordeel op. Sommige huurders blijken onder druk gezet te worden om hun woning ‘door te verhuren’, terwijl anderen er juist bewust aan meewerken.
Ambtenaren zien dat illegale prostitutie er enorm van profiteert als de omgeving het faciliteert, ofwel: als iedereen wegkijkt. Soms gebeurt dat onbewust – een eigenaar denkt een woning regulier te verhuren – maar vaak ook doelbewust.
Wie zitten achter deze netwerken?
Volgens signalen van de landelijke politie hebben partijen uit bijvoorbeeld Roemenië, Bulgarije en Rusland panden gekocht in de stad om ze in te zetten voor prostitutie. Deze eigenaren verhuren woningen of kamers door aan exploitanten van illegale bordelen.
Roemenen werken – mede door de taal die overeenkomsten vertoont – ook veel samen met Spaanstalige netwerken die een rol spelen in de logistiek van illegale prostitutie. Maar het is niet één groot netwerk, benadrukken ambtenaren. De praktijk is complex, met verschillende schakels en individuen die elk een deel van de exploitatie voor hun rekening nemen – van werving en vervoer tot witwassen en geweld.
Hoe effectief is de meldingsprocedure?
Bewoners wordt aangeraden verdachte situaties te melden bij Meld Misdaad Anoniem of direct bij de gemeente. Meldingen kunnen worden gedaan via het telefoonnummer 020-256 4102 en per e-mail via misstandenprostitutie@amsterdam.nl. Volgens het team prostitutiebeleid komen meldingen van Meld Misdaad Anoniem doorgaans binnen een week binnen, en bij acuut gevaar binnen 24 uur. Alle meldingen worden opgepakt, maar de ervaring van bewoners wijst erop dat de opvolging soms traag verloopt, vooral als meldingen via woningcorporaties gaan.
Bron: parool.nl