Duizenden jongeren die vrolijk het woord beffen in de mond nemen, Merol krijgt het voor elkaar. Met haar hit Hou je bek en bef me voegt ze zich in de beweging van sex positivity, betoogt cultuurwetenschapper Inge van de Ven. Maar een nieuwe Nicki Minaj? Daarvoor moet het echt nog een tandje vunziger.
Op Valentijnsdag kwam het nummer Hou je bek en bef me van Merol uit. Een hit was geboren, ophef was verzekerd. Ik moest er nog even op gewezen worden en had nooit van Merol gehoord, maar de titel dekt de lading goed: de zangeres die recent afstudeerde aan de Toneelacademie zingt/rapt op niet mis te verstane wijze over een date waarbij ze meteen ter zake wil komen. In de clip dansen schaars geklede mannen om haar heen: een omkering ten opzichte van nummers als Robin Thickes Blurred Lines en menig rap-hit.
Een veelgehoorde en -gelezen reactie is dan ook: ‘dit moet je als man eens proberen’ of ‘jaaa hoor, als een man dit doet dan is het #Metoo, maar als een vrouw het zegt staat men te juichen’. Punt is alleen dat mannen zich in hiphop wel degelijk op vergelijkbare wijze uiten. “I’ll let you lick the lollipop,” stelt 50 cent de (ongetwijfeld vrouwelijke) geadresseerde van zijn hit Candy Shop gerust. En Flo Rida rapt “Can you blow my whistle baby”. Hij vráágt het in ieder geval nog.
Ook vrouwen mogen schunnig zijn
Zulke uitingen zijn zo normaal dat tot recent velen er geen wenkbrauw bij optrokken. Want hiphop gaat nu eenmaal over seks. Zoals Merol het zelf stelt: “Als De Jeugd Van Tegenwoordig zingt over pikken is er niks aan de hand, maar als ik ‘spuit me vol’ zing, wordt er echt van opgekeken”. In plaats van mannelijke rappers slechts te bekritiseren om hun plastische teksten, kun je stellen dat vrouwen evenveel recht hebben om schunnig te zijn.
Daar komt bij: als Merol met een lief stemmetje ‘hou je bek en bef me’ rapt, heeft dat niet dezelfde agressieve en dwingende lading als de mannelijke variant. Er bestaat nou eenmaal geen vergelijkbare traditie van geweld en non-consensuele seks die van vrouwen uitgaat. Die context kun je niet zomaar gelijktrekken.
Beffen in de mond nemen
Tot op zekere hoogte draait zo’n nummer inderdaad de male gaze om door de vrouw in de actieve positie te plaatsen en van object tot subject van de seksuele beleving te promoveren. Merol durft haar wensen uit te spreken. Mét een knipoog: deels omdat dit nog steeds niet de conventie is en deels omdat het hier geen serieus activistisch nummer betreft. Het lijkt Merol er eerder om te doen taboes te doorbreken en een bepaalde krampachtigheid tegen te gaan. Ze wil dat jongeren het woord beffen in de mond durven nemen—wat gelukt is, aangezien haar fans het nummer nu luidkeels meeschallen.
Met een beetje goodwill zou je dit nummer kunnen plaatsen in een beweging van sex positivity. Daaronder vallen allerlei cultuuruitingen die plezier in – en experimenteren met – seksualiteit omarmen en promoten, zolang er sprake is van veiligheid en instemming van alle partijen. Het draait om voorlichting over seks als iets dat leuk en gezond is, het doorbreken van taboes en het achterwege laten van morele distincties en oordelen over (andermans) seksuele activiteiten. Iedereen moet gewoon doen waar ‘ie zin in heeft.
Seks-positief feminisme ontstond in de jaren ’80 als tegenhanger van de anti-porno feministen. Zelf is Merol naar eigen zeggen meer een “per-ongeluk-feminist.” In de context van slut shaming, prude shaming en kink shaming, meisjes en vrouwen die hun voorkeuren niet durven of mogen uitspreken, en allerlei dubbele standaarden in de cultuur waar het om de mannelijke versus vrouwelijke seksuele beleving gaat, is de boodschap van Merols nummer zo verkeerd nog niet.
De male gaze omdraaien
Zij begeeft zich met haar expliciete teksten in goed gezelschap: sex-positivity is booming in de muziek, vooral in de hip hop. We vinden het in meer zeldzame gevallen bij mainstream acts zoals de populaire Nicki Minaj, die in “Anaconda” (2014) rapt: “Come through and fuck him in my automobile / Let him eat it with his grills, and he telling me to chill”. Daarvoor was er ‘bad bitch’ Trina die ook bepaald geen blad voor de mond nam: “I make him eat it while my period on.”
Verder komen expliciete lyrics al langere tijd voor in de feministische alternatieve muziekscenes in verschillende Europese landen zoals Duitsland en Frankrijk. Artiesten als de Servische hip hopsters Mimi Mercedez en Sajsi Em-Si maken het vele malen bonter dan Merol. Het Servische punk/hip hop duo Bičarke na Travi bezingt zelfs seks in ruil voor geld of drugs. Hier is wel degelijk sprake van eerdergenoemde omkering om ongelijkheden in de rap scene recht te trekken. In de woorden van sociologe Zorica Siročić:
“In using explicit rhetoric, Bitcharke appropriates the approach to sexuality in music that is commonly associated with machismo, and they bluntly stripe human relationships and sexuality from their romanticized illusions … Bitcharke’s in-your-face and raunchy approach to female heterosexual desire and sarcasm in description of gender and sexual relations has unsettled the relations of power on the underground music scene by reversing the usual male gaze. (PhD dissertation, Universität Graz).”
Dergelijke acts zorgen in de (post-)feministische kringen van post-communistische landen dan vervolgens wel weer voor discussies over hun vermeende heteronormativiteit. Er valt dus nog van alles te winnen. Vergeleken bij Nicki Minaj is onze Merol nog een blozende deerne.
Bron: Universonline