Heel veel prostituees, verhuurders van panden in de prostitutiesector en diamantairs in Belgie”krijgen geen zichtrekening bij eender welke bank. En als een bank door een wet, die in februari in werking is getreden, verplicht wordt om toch een zichtrekening aan een van die beroepsgroepen aan te bieden, rekent die bank tot 500 euro per maand aan ‘werkingskosten’ aan.
We hebben voor dit artikel met verscheidene prostituees gesproken. Geen van hen wenste met naam of foto in de krant. Maar ze willen wel een inkijk geven in hun dagelijkse financiële beslommeringen. En die zijn niet min.
“Ik ga elke maand met meer dan 2.000 euro cash geld naar de bank”, zegt een prostituee in het Schipperskwartier in Antwerpen. “Ik heb dat tot hiertoe altijd op mijn persoonlijke rekening kunnen zetten. Tot nu. De bank aanvaardt dat niet meer en vraagt dat ik een rekening op naam van mijn vennootschap zet. Ik heb een aanvraag gedaan om die rekening te openen. De bank belde me op om te vragen in welke sector ik werk. Toen ik vertelde dat ik prostituee ben, legde de bankbediende de telefoon meteen neer.”
“Ik krijg dus geen rekening voor mijn vennootschap en ik vrees dat de bank mijn stortingen van baar geld ook niet gaat blijven aanvaarden”, zegt de prostituee. “In dat geval zal ik mijn beroep clandestien moeten uitvoeren. Het is een onbegrijpelijke situatie: ik betaal vandaag netjes al mijn belastingen en btw, maar voor mijn bedrijf een zichtrekening openen, gaat gewoon niet.”
Andere prostituees in het Schipperskwartier hebben zelfs geen zichtrekening voor persoonlijk gebruik. Ze betalen de huur van de ruimte waarin ze werken en van hun woning cash en gaan ook met baar geld naar de supermarkt.
Geen uitleg
Prostituees krijgen van banken doorgaans geen echte uitleg over de reden waarom ze als klant geweigerd worden. Maar wellicht speelt het mee dat banken schrik hebben voor monsterboetes die ze riskeren als ze niet genoeg moeite zouden hebben gedaan om witwaspraktijken of fraude op te sporen.
In 2017 heeft ING Bank in Nederland een boete van 775 miljoen euro betaald omdat ze te weinig personeel zou hebben ingezet om dubieuze klanten en verdachte geldstromen te controleren. Het is mogelijk geen toeval dat in de jaren daarna verschillende Belgische banken systematisch geen zaken meer willen doen met sectoren die ze als ‘fraudegevoelig’ bestempelen.
Verhuurders in problemen
Ook veel verhuurders van panden in het Schipperskwartier krijgen geen zichtrekening. “We waren met onze vennootschap al jarenlang klant bij een bank, tot die ons plots meldde dat we met onze rekeningen ergens anders naartoe moesten gaan. Alleen de rekening van waarop onze hypotheek werd afbetaald, mochten we houden”, zegt een verhuurder. “Ik heb principieel geweigerd om die rekeningen af te sluiten. Het resultaat is dat de rekeningen er wel nog waren, maar dat ik niet meer aan het geld kon. Uiteindelijk heb ik mijn betalingen in België kunnen doen door geld van mijn Nederlandse bedrijf, dat in een andere sector zit, te gebruiken.”
“Maar daardoor heb ik met mijn bedrijf in Nederland natuurlijk veel schade geleden. Ik ben in België een rechtszaak gestart tegen de bank die me weigerde om een zichtrekening te geven. Maar de rechter gaf me ongelijk, omdat ik niet kon aantonen dat een bankrekening een economische noodzaak was voor mijn bedrijf. Toen viel ik echt van mijn stoel.”
Basisbankdienst
Intussen hebben politici, onder meer onder impuls van het Antwerpse Kamerlid Michael Freilich (N-VA), in februari een wet gestemd waardoor banken verplicht kunnen worden om iemand een zichtrekening te geven. Dat gaat kort gezegd als volgt: een klant moet kunnen aantonen dat hij drie schriftelijke weigeringen van banken heeft gekregen. Daarna kan hij aan de Federale Overheidsdienst (FOD) Economie vragen om een bank toegewezen te krijgen. Het Centrum voor Fraudebestrijding voert dan een onderzoek en als dat centrum geen bezwaar maakt, verplicht de FOD Economie een bank om een prostituee of diamantair een rekening te geven. De klant krijgt dan een zogenaamde ‘basisbankdienst’.
“Wij hebben enkele maanden geleden via die basisbankdienst een zichtrekening gekregen. Daardoor is onze vennootschap gered van het faillissement”, zegt de verhuurder van panden in de prostitutiesector. “Maar voor die zichtrekening betalen we wel 500 euro werkingskosten per maand. Dat is toch niet normaal? En voor alle duidelijkheid: ik heb nooit geld witgewassen en ik ben zeker geen fraudeur. Ik doe alles netjes volgens de wet.”
Diamantairs
Ook de Antwerpse diamanthandelaar Rob van Beurden (64) heeft ondanks de basisbankdienst nog steeds geen zichtrekening. “Ik ben sinds de invoering van de basisbankdienst al door vijf verschillende banken afgewezen, zonder dat daar een duidelijke reden voor wordt gegeven”, zegt Rob. “Eén bank schreef bijvoorbeeld het volgende: ‘We hebben je aanvraag voor de opening van een rekening goed ontvangen en onderzocht. Helaas moeten we je aanvraag weigeren. Een basisbankdienst wordt nooit vrijwillig aangeboden, louter door het doorlopen van de daartoe wettelijke procedure.’ Met andere woorden: de bank wil ons niet uit vrije wil een rekening geven. Ze doet het alleen als de overheid het verplicht.”
“Ik heb mijn vijf weigeringen nu doorgegeven aan de FOD Economie en hoop dus dat er mij eindelijk een bank wordt toegewezen”, zegt Rob. “Het is ongelooflijk dat ik op deze manier word behandeld. Er is geen enkele geldige reden voor. Ik heb nooit fraude gepleegd. Omdat mijn vennootschap geen zichtrekening krijgt, moet ik mijn betalingen noodgedwongen via het betalingsplatform Wise doen. Maar dat is veel omslachtiger.”
Onmogelijk te lenen
Ook een lening aangaan is onmogelijk. “Een kredietaanvraag voor bijvoorbeeld een auto of een woning wordt op voorhand afgewezen, met als enige reden dat ik in de diamantindustrie werk”, zegt Rob.
Ook in de prostitutiesector is te horen dat het verkrijgen van een lening vrijwel onmogelijk is. “Ik kan mijn panden dus eigenlijk nooit verkopen, want de koper kan daar geen lening voor krijgen”, zegt een verhuurder. “Door de strenge regels die banken hanteren, wordt onze sector kapotgemaakt.”
Kamerlid Michael Freilich: “We móéten hier iets aan doen, want nu lachen de banken hele sectoren in hun gezicht uit”
Kamerlid Michael Freilich (N-VA) wil de problemen van diamantairs, prostituees en andere beroepsgroepen die geen zichtrekening kunnen krijgen, nog deze legislatuur oplossen. Hij gaat daarvoor samenwerken met de Franstalige socialisten van PS.
“We móéten hier wel iets aan doen, want de banken lachen nu hele sectoren in hun gezicht uit”, zegt Michael Freilich. “Daarom heb ik een voorstel ingediend dat in een wetsvoorstel is gegoten door mijn collega-Kamerlid Patrick Prévot van de PS. We hebben beloofd om elkaar te steunen en zullen hier voor de verkiezingen in mei wel een meerderheid voor vinden.”
Wat houdt het wetsvoorstel concreet in? “We willen dat de FOD Economie bij elke weigering van een klant nagaat of de bank wel een gegronde reden heeft om die te weigeren”, zegt Michael Freilich. “Die reden mag niet zijn dat de klant in een bepaalde sector werkt. Dat is te vaag. We willen nog andere wijzigingen doorvoeren. Zo moet de bank volgens het wetsvoorstel na maximaal veertien dagen aan de klant meedelen waarom die geen zichtrekening krijgt. En als de basisbankdienstkamer binnen de FOD Economie een bank verplicht om toch een zichtrekening te geven aan een klant, mogen daar alleen normale werkingskosten voor worden aangerekend en dus geen 500 euro meer per maand, toch zeker niet als die rekening voor normale zaken zoals het betalen van bijvoorbeeld de huur en het personeel wordt gebruikt. Tot slot mag een klant al na twee weigeringen een basisbankdienst aanvragen, in plaats van na drie weigeringen, zoals vandaag.”
Het wetsvoorstel gaat wel alleen over het verkrijgen van een zichtrekening. De wet kan banken niet verplichten om een lening aan een prostituee of een diamantair te geven, omdat dat deel uitmaakt van het commerciële beleid van banken.
Banksector: “We moeten waakzaam zijn, anders riskeren we sancties tot 10% van onze jaaromzet”
Febelfin, de sectorvereniging die de banken vertegenwoordigt, zegt dat de diamant- en prostitutiesector gevoelig zijn voor witwasrisico’s en dat banken aan hun waakzaamheidsplicht moeten voldoen.
“Ik wil wel benadrukken dat niet alle diamantairs en prostitutiebedrijven moeilijkheden hebben om een rekening te openen bij een bank”, zegt Isabelle Marchand, woordvoerder van Febelfin. “Er is dus geen weigering op systematische of grote schaal van bepaalde bedrijven of sectoren. Maar het is wel zo dat de diamant- en prostitutiesector gevoelig zijn voor witwasrisico’s en dat banken aan hun waakzaamheidsplicht moeten voldoen. Als banken de regels inzake waakzaamheid niet volgen, riskeren ze sancties die kunnen oplopen tot 10% van hun jaaromzet.”
“Banken moeten altijd begrijpen wat de herkomst is van de tegoeden die op de rekeningen worden gestort”, zegt Marchand. “Ze moeten voldoende informatie opvragen over de activiteit en het type transacties die zich voordoen op de rekening. In het algemeen is het gebruik van cash geld, dat misschien wel in hogere mate wordt gebruikt in de prostitutiesector, moeilijker te verenigen met de strenge regels waaraan banken moeten voldoen, omdat de herkomst van cash geld minder makkelijk na te gaan is. Daarom is digitaal betalen een goede praktijk.”
Febelfin voegt eraan toe dat mogelijk wel hogere kosten kunnen worden aangerekend als een bank door de overheid wordt verplicht om een klant een zichtrekening te geven. “De bank moet dan extra middelen inzetten om de verrichtingen op die rekening te controleren”, zegt ze.
Bron: gva.be