Prostitutie is niet het oudste beroep ter wereld. Maar sinds de mens ruilhandel en geld bedacht was het beroep alomtegenwoordig. Vrouwen vonden altijd al de weg naar prostitutie, uit vrije wil of onder dwang. Maar vaak ging het verkopen van het lichaam gepaard met politiecontroles, scheldtirades, medisch toezicht, ongewenste ongewenste zwangerschap of syfilis. Elwin Hofman, historicus aan de KU Leuven en co-auteur van ‘Seks Voor Geld’, vertelt over de geschiedenis van sekswerk in België.
Wat waren beweegredenen van Elwin Hofman om een boek te schrijven over zo’n spraakmakend onderwerp? “Ik was altijd geïnteresseerd in mensen die zich in de marge van de samenleving bevinden. Wat kunnen wij leren van de wijde wereld door hen te bestuderen?”
De groten der aarde krijgen immers al genoeg aandacht, vindt de historicus. “We weten weinig over de gewone man of vrouw.”
Niet het oudste beroep ter wereld?
Klopt het welgekende cliché dat prostitutie het oudste beroep ter wereld is? “Nee”, antwoordt Hofman resoluut. Maar het antwoord op die vraag, is evenwel niet eenvoudig: “We weten dat de eerste zaken die als een apart beroep werden beschouwd bijvoorbeeld dokters en koks zijn. Kortom, dingen waarbij mensen zich echt specialiseerden. Prostitutie was misschien niet het oudste beroep, maar wel een van de eerste.”
Van hoererij naar sekswerk
Pas in de 18de eeuw raakte het begrip ‘prostitutie’ in zwang. “Eerder had men het over hoererij, ‘publieke vrouwen’ en ‘papenwijven’, waarbij papen verwijst naar priesters.” Die laatste groep durfde ondanks het celibaat wel eens een bezoekje te brengen aan een vrouw van lichte zeden.
Geen beroep wordt meer verguisd en verketterd, bevestigt Hofman: “Het stigma was er al sinds de late middeleeuwen. Dat is de laatste 800 jaar een constante.”
Vandaag is de term ‘sekswerker’ gekend: “Dat is een relatief jonge term die je kan verbinden met het opkomende activisme in de jaren 70.”
Pittige pv’s
Voor zijn boek groef de auteur onder andere in gerechtsdossiers: “Daar horen we de vrouwen in kwestie aan het woord. Dan werd een proces-verbaal opgesteld.” Hen werd gevraagd of ze meisjes van plezier waren, hoeveel klanten ze hadden en welke winst ze boekten.
“Maar een bordeel houden werd nog zwaarder bestraft dan de prostitutie zelf. Die verslagen zijn echt interessant: je hoort de vrouwen redelijk vrij praten over hun baas.” Die documenten bevinden zich in verscheidene archieven, verspreid over het hele land.
Een vluggertje achter de grafzerk
Ook toen varieerde de prijs van sekswerk naargelang de verwachte diensten: “Een vluggertje van tien minuten op een kerkhof was goedkoper dan een hele avond gezelschap. Ja, kerkhoven waren populaire plekken om ongestoord je gang te gaan.”
Vond Hofman ook geschiedkundige sporen van mannelijke sekswerkers? “Wel, zeker niet alles is neergeschreven. Mijn bronnen bevatten ook enkel getuigenissen van wie in aanraking kwam met het gerecht. Maar er zijn zeker aanwijzingen.” Die mannelijke sekswerkers verleenden hun diensten aan vrouwen én mannen. “Het bestond dus zeker, maar de omvang is onzeker.”
Vrouwen van alle soorten
Kan Hofman het profiel van dé vrouwelijke sekswerker schetsen? “De grote constante is de diversiteit. Er waren heel arme vrouwen, maar ook dames van een redelijk goede komaf. Er waren jonge sekswerkers, er waren er van voorbij de vijftig …”
Uit vrije wil?
Ondanks de gruwelverhalen over mensenhandel en wrede pooiers, koos een grote groep wel uit vrije wil voor het beroep. “Goh ja, vrije wil … Wij werken ook niet allen uit vrije wil. We werken omdat we geld willen verdienen. De prijs van één uurtje met een prostituee in de middeleeuwen bedroeg een dagloon.” Dat bedrag was voor veel vrouwen dé beweegreden.
“Denk aan de 19de eeuw. Veel vrouwen gingen toen aan de slag als dienstmeid.” Een ontzettend zware job, waarbij je 6 op 7 ter beschikking stond van je werkgever. “Voor die vrouwen was zich prostitueren heel verleidelijk. Ze merkten de prostituees met hun mooie kleren en geld wel degelijk op.” Wanneer de kans zich voordeed om beter verloond werk te vinden, grepen ze die, besluit Hofman.
Meer weten? Beluister de aflevering van #weetikveel over geschiedenis van sekswerk in België (klik hier).
Bron: Radio1.be